Radioactiviteit & blootstelling

Radioactiviteit is een natuurlijk fenomeen. Ons lichaam krijgt dagelijks een dosis 'ioniserende' straling, vanuit de aarde en uit het heelal. 

De bekendste toepassing van radioactief materiaal is wellicht de productie van elektriciteit in kerncentrales. Maar ook de geneeskunde en de industriële sector maken gebruik van radioactieve materialen en ioniserende stralingen, bv. bij radiotherapie, medische isotopen, sterilisatie van voeding of meten van lasnaden in de bouwsector. Daarnaast bestaan er centra die onderzoek doen naar radioactief materiaal.

Bestraling en besmetting

De kans op een ernstig ongeval in een nucleaire site is klein, maar niet onbestaande. Bij zo’n ongeval kan er een radioactieve uitstoot plaatsvinden, in de lucht in het water of op de bodem. 

Radioactiviteit kan je niet zien, ruiken, proeven of voelen. Een radioactieve uitstoot kan je dus alleen detecteren met specifieke meetapparatuur.

Bij het vrijkomen van radioactieve stoffen is er kans op besmetting of bestraling: 

• Besmetting: bij contact met radioactieve stoffen
  • Inwendig: wanneer de stoffen het lichaam zijn binnengedrongen (via ingeademde lucht of door het eten van besmette voedingsmiddelen)
  • Uitwendig: wanneer de stoffen in contact komen met huid, haren of kleren
• Bestraling: bij straling van radioactieve stoffen vanop afstand (dus geen direct of fysiek contact)

Symptomen

Specifieke verschijnselen van blootstelling (braken, brandwonden, massale haaruitval…) doen zich pas voor na een massale blootstelling aan radioactief materiaal en na een bepaalde tijd. Een dergelijke blootstelling kan men a priori enkel verwachten bij arbeiders die aanwezig zijn in de installatie waar het ongeval zich voordoet en eventueel bij het interventiepersoneel.

De risico’s voor de bevolking bij een nucleair ongeval zijn hoofdzakelijk risico’s op lange termijn (kanker en genetische afwijkingen). De kans op complicaties (maar niet de ernst ervan) verhoogt in functie van de blootstellingsdosis aan de straling.

Omwille van dit risico waken de overheid en de uitbaters dagelijks over de veiligheid van nucleaire sites en werken ze samen om het risico tot het minimum te beperken. Ze voeren onder andere strenge controles uit en bereiden noodplannen en -procedures voor, die ze kunnen toepassen als er zich toch een incident zou voordoen. 

Meer informatie

Wat is radioactiviteit? (FANC)
Radioactiviteit: altijd en overal (SCK-CEN)